Het thema ‘balans’ staat centraal in het Tinnitus de Baas traject. Met balans wordt het evenwicht bedoeld tussen je draagkracht (hoeveel je aankunt) en je draaglast (alles wat energie kost). De balans raakt verstoord als je structureel meer doet dan je aankunt.
Om het evenwicht te herstellen is het belangrijk dat je helpende keuzes maakt. Voor de een kan dit betekenen dat je ‘nee’ leert zeggen en voor de ander betekent het dat je vaker pauzes neemt of iets verandert in de manier waarop je werk en je leven is ingericht.
Als we het thema ‘balans’ bespreken, dan gaat het al snel over dingen die je ‘moet’ van jezelf. Het veranderen van ‘moet-gedachten’ kan enorm veel opleveren. Persoonlijk ervaar ik ook dat mijn leven een heel stuk makkelijker en prettiger is geworden door hier anders mee om te gaan en minder te leren ‘moeten’.
De gevolgen (of de prijs) van moeten
Als iets ‘moet’ dan zit er vaak druk achter. In ‘moeten’ zit weinig tot geen ruimte voor andere keuzes of opties. Het heeft iets krampachtigs en je kunt erin doorslaan, waardoor het dwangmatig of obsessief kan worden.
De gevolgen van dingen die mensen ‘moeten’ van zichzelf, kunnen een grote impact op de kwaliteit van leven hebben.
Hieronder staan een aantal voorbeelden van de gevolgen van niet helpende of zelfs destructieve vormen van moet-gedachten en het gedrag dat daaruit voortvloeit:
- Er altijd moeten zijn voor anderen en daardoor jezelf op de tweede, derde of zelfs op de laatste plek zetten (wegcijferen).
- Door iedereen aardig gevonden willen worden door jezelf altijd aan te passen aan de ander, waardoor je jezelf niet helemaal kunt zijn.
- De drang voelen om jezelf altijd te moeten bewijzen, sterk willen zijn of de beste willen zijn omdat je je anders niet gezien of gehoord voelt. Of omdat er angst is om te falen, niet genoeg of niet waardig te zijn.
- Krampachtig proberen een situatie naar je hand te zetten omdat jij het tot jouw verantwoordelijkheid rekent dat alles goed verloopt.
- Hoge eisen stellen aan jezelf en als gevolg daarvan stress en vermoeidheidsklachten ervaren. Ook perfectionisme valt onder het stellen van hoge eisen.
- Moeten voldoen aan de maatstaven van anderen of wanneer je ‘iemand’ moet zijn (terwijl je diep van binnen weet dat je dit niet bent) in je gezin, werk, vriendenkring of elders. Het gevolg is dat je jezelf hierin kunt verliezen.
Zijn er voorbeelden waar je jezelf in herkent? Of zijn er andere dingen waarvan je weet dat je die moet van jezelf?
Sommige dingen moeten wel en moeten kan ook helpend zijn
Het is goed om onderscheid te maken tussen dingen die belangrijk zijn om te overleven of je leven in goede banen te leiden en dingen die je leven moeilijker maken. Als je bijvoorbeeld geen water of vocht binnenkrijgt, dan overleef je niet heel lang. Als je je niet aan de verkeersregels houdt, dan gebeuren er ongelukken. En als je niet werkt, dan kun je misschien niet leven zoals je dat zou willen.
Sommige dingen die je ‘moet’ hebben een positieve invloed op je leven. Soms ‘moet’ je jezelf een beetje pushen om bijvoorbeeld toch even te gaan sporten, gezond te eten, om even de deur uit te gaan of om te presteren.
In deze blog gaat het over de moet-gedachten die je leven negatief beïnvloeden. Dit zijn de dingen die jouw leven en misschien ook die van anderen moeilijker maken.
Wat moet je allemaal?
Gelukkig zijn er manieren om meer regie over je leven te krijgen, door flexibeler om te gaan met dingen die ‘moeten’. Dit begint met bewustwording. Je kunt jezelf de vraag stellen: Wat ‘moet’ ik allemaal van mezelf? Om hierachter te komen nodig ik je uit om onderstaande oefening uit te gaan voeren:
Het regelboekje
Je mag op een werkdag of doordeweekse dag een notitieboekje bij je houden en daar álle moet-gedachten en persoonlijke regels in noteren die gedurende de dag voorbij komen. Je mag het uiteraard ook in je telefoon zetten.
De oefening begint wanneer je ’s ochtends opstaat. Vaak beginnen de moet-gedachten dan al voorbij te komen. Moet-gedachten kunnen kunnen over jezelf gaan. Bijvoorbeeld hoe jij vind dat je je moet gedragen of hoe je hoort te zijn. Je mag ook de meest simpele moet-gedachten of regels noteren op de volgende manier:
Ik moet ontbijten
Ik moet douchen
Ik moet de hond/kat eten geven
Ik moet … op doen/aan doen
Ik moet er …… uitzien
Ik moet a/b/c vandaag af hebben
Aan het eind van de avond schrijf je de laatste moet-gedachten op. Je kunt daarna eens reflecteren op deze oefening aan de hand van de volgende opdrachten:
- Wat is je opgevallen? En hoe is het om zo te zien wat je allemaal moet van jezelf?
- Hoeveel moet-gedachten heb je opgeschreven?
- Welke dingen moeten niet perse? Streep het woord ‘moeten’ door bij deze zinnen.
- Streep nu ook bij alle zinnen het woord ‘moeten’ door en verander ze in ‘mag’ of ‘kan’ of ‘wil’.
- Lees nu nogmaals alle regels één voor één door en sta even stil bij hoe dit voelt voor jou.
- Kijk eens of je kunt proberen om één of twee (het mogen er ook meer zijn) moet-dingen niet meer te doen en wat dit oplevert nadat je het hebt gedaan.
Waarom moet je zoveel?
Moet-gedachten worden vaak gedreven door controle en door angst. Je oefent dan controle uit over het ongemak dat ontstaat als je datgene wat je moet van jezelf, niet zou doen.
Stel dat je graag wil dat anderen tegen je opkijken (dat ze je als een voorbeeld zien) of dat je erbij wil horen of dat anderen je altijd aardig, grappig of leuk vinden. Dat kan binnen een sociaal gezelschap zijn, maar ook binnen je familie of je werk. Het kan zijn dat je dan een masker op moet zetten of (je anders voordoen dan je je daadwerkelijk voelt) je dan op een bepaalde manier moet gedragen of kleden of zelfs je leven op een bepaalde manier moet leiden die niet bij jou past.
Als je hiermee zou stoppen, dan kan het zijn dat je je niet meer gezien of geaccepteerd voelt door mensen en zelfs mensen kwijtraakt. Dit kan gedachten oproepen zoals ‘ik ben niet goed genoeg’ of ‘ik ben niet waardig genoeg’.
Deze kerngedachten zijn vaak de drijfveer voor controle, zodat je de angst niet hoeft te ervaren. Bijvoorbeeld angst om er niet bij te horen of angst om alleen te zijn of niet genoeg te zijn. Door controle uit te oefenen op jezelf of anderen compenseer je dus het ongemak dat ontstaat wanneer je die controle kwijtraakt.
Zo zijn er nog vele voorbeelden te noemen waarin de behoefte om ongemak te controleren leidt tot rigide gedragspatronen die soms heel zwart-wit of zelfs destructief kunnen zijn. Bijvoorbeeld wanneer controle-gedrag overgaat in verslaving, verwaarlozing of contact verliezen met jezelf of anderen. Ook het constant monitoren en vermijden van tinnitus zijn vormen van controle die de angst compenseren om te worden geconfronteerd met het geluid.
Het is niet makkelijk om dit te veranderen, maar wél mogelijk! Het vraagt jouw bereidheid en vooral de moed om écht naar binnen te durven kijken.
Door deze deur te openen en te leren hoe je kunt loslaten, kom je dichter bij jezelf. Ik noem dit ook wel ‘het openen van de deur naar vrijheid’. Je leven wordt niet meer bepaald door je gedachten of door angst, maar door jou!
Je kunt dan weer ‘zijn’ in plaats van ‘iets of iemand’ te zijn.
Tot slot
Ik hoop dat je na het lezen van deze blog (en het uitvoeren van de oefening) meer inzicht hebt gekregen in de invloed van ‘moet-gedachten’ op jouw leven. Deze bewustwording is de eerste stap naar verandering. Nu je beter weet wat je allemaal moet van jezelf, heb je een keuze. Wat wil je hiermee gaan doen? Wil je het zo laten en accepteer je de gevolgen? Of wil je iets veranderen aan de manier waarop je met bepaalde dingen omgaat? Dan is de volgende vraag: wat heb je daarbij nodig?
Misschien heeft de oefening je voldoende geholpen. Ik hoor ook graag terug wat de oefening jou heeft opgeleverd als je het hebt uitgevoerd!
Wil je graag aan de slag met het vinden van een gezonde balans in jouw leven en heeft de oefening je nog niet voldoende opgeleverd? Wellicht kan ik je hier verder bij helpen.
Stuur me gerust een berichtje voor het plannen van een gratis kennismakingsgesprek.
Hartgroet,
Rizwaan
