Lijden is onderdeel van het leven
Het liefst leiden we allemaal een fijn en gelukkig leven, zonder lijden. Helaas is dat niet de realiteit. Je kunt je niet altijd gelukkig voelen. Er zijn nu eenmaal momenten waarin je verdriet, angst, eenzaamheid, afwijzing of andere lastige gevoelens ervaart.
Lijden vormt een belangrijk en onvermijdbaar onderdeel van ons leven. Ik denk dat je in momenten van lijden wordt getest door het leven (of door God, als je in god gelooft). Lijden is er om jou te helpen groeien. Je kunt er enorm veel van leren en het maakt je sterker als je er op de juiste manier mee omgaat.
Ik heb zelf veel persoonlijke ervaringen met lijden. Ik heb geen makkelijke jeugd gehad. Ik weet hoe het is om angst en depressieve gevoelens te ervaren. Ik heb ook verlies, afwijzing en eenzaamheid gekend en er zijn tijden geweest waarin ik enorm worstelde met mijn identiteit.
Al die moeilijke ervaringen hebben mij geholpen om de weg te gaan zoeken naar het verminderen en overwinnen van het lijden. Ik heb mijn emotionele pijn recht in de ogen gekeken. Dat heeft ertoe geleid dat ik mijn kwetsbaarheid heb durven omarmen en sterker ben geworden. Het heeft lijden mijn leven rijker en betekenisvoller gemaakt.
En dat gun ik iedereen!
In deze blog vertel ik meer over lijden. Wat is lijden nou eigenlijk precies? Welke vormen van lijden zijn er? Maar voordat we daar komen, vertel ik eerst wat meer over ‘pijn’.
De vormen van pijn: lichamelijke pijn
Met lichamelijke pijn wordt elke vorm van lichamelijk ongemak bedoeld die je kunt ervaren. Het maakt niet uit of het ongemak kortdurend, of chronisch is. Hieronder staan een aantal voorbeelden.
- Tinnitus/oorsuizen
- Acute pijn (bijv. je vinger verbranden of je knie stoten)
- Chronische pijn (bijv. fibromyalgie, artrose, reuma)
- Hoofdpijn
- Kramp
- Vermoeidheid
- Spanning, onrust of een ontregelde ademhaling
- Druk, hartkloppingen, pijn op de borst
- Misselijkheid, duizeligheid, evenwichtsproblemen
- Tintelingen, gevoelsverlies, verlamming, uitstralingsklachten
- Hongergevoel, obstipatie, maag- of darmklachten
Welke van deze vormen van ongemak heb jij weleens ervaren? Misschien ervaar je dit ongemak constant of regelmatig. Het gaat in deze blog niet zozeer om de oorzaak of de oplossing voor het ongemak. Ik wil je ervan bewust maken dat ‘pijn’ onderdeel is van het leven en dat er niet altijd (meteen) een oplossing voor is.
Emotionele pijn
Met emotionele pijn bedoel ik alle emoties of gevoelens die je als negatief of ongewenst ervaart.
Bijvoorbeeld:
- Irritatie, boosheid, frustratie
- Onzekerheid, angst, paniek
- Somberheid, depressie, eenzaamheid, lusteloosheid
- Machteloosheid, schaamte, schuldgevoel, jaloezie
- Verdriet, eenzaamheid
- Het gevoel dat je een mislukkeling bent, hebt gefaald, dat niemand van je houdt of dat je alles alleen moet doen.
Emotionele pijn is meestal verweven met gedachten. Als je je bijvoorbeeld eenzaam voelt, dan verlang je naar iets (warmte, genegenheid, verbinding). Je denkt dan aan datgene waar je naar verlangt en dat triggert het gevoel van eenzaamheid. Dat is ook zo als je boos bent. Je voelt boosheid doordat je denkt aan datgene wat jou boos maakt. Door te blijven hangen in die boze gedachten en gevoelens, ontstaat ‘lijden’. Je lijdt dan aan de boosheid. Net zoals je kunt lijden aan schaamte of angst of verdriet.
Lijden is jouw verzet tegen je gedachten, emoties of tegen jouw lichamelijke ongemakken zoals tinnitus of chronische pijn.
Emotionele pijn kan ook pijn uit het verleden zijn die je nog met je meedraagt. Een aantal voorbeelden van pijn uit het verleden:
- Je voelde je als kind niet gezien of gehoord
- Je hebt je als kind vaker of regelmatig onveilig gevoeld
- Je mocht jezelf niet zijn, of je hebt jezelf niet kunnen zijn omdat je de rol van je ouders op je hebt moeten nemen
- Onverwerkt verlies, misbruik, bedreigende situaties zoals oorlog
- het gemis van een ouder die er niet (voor je) was of die jou dingen hebben ontnomen of je op een andere manier pijn heeft gedaan
Emotionele pijn wil gezien worden. Door het te negeren en uit de weg te gaan, blijft die pijn aanwezig (zie het metafoor van de strandbal later in deze blog). Het lijkt alsof het er niet is, omdat je er een muur omheen hebt gebouwd. Maar diep van binnen wringt het. Het kan dus zijn dat je onbewust lijdt aan gebeurtenissen uit je verleden.
Je ervaart emoties via je lichaam. Om die reden vind ik het woord ‘gevoel’ meer op zijn plaats. Net als lichamelijk ongemak zijn gevoelens ook onderdeel van het leven. Gevoelens helpen ons om met elkaar te kunnen verbinden, elkaar te begrijpen en voor elkaar te kunnen zorgen. Om verbinding te kunnen maken met de gevoelens van anderen, is het belangrijk dat je eerst een gezonde verbinding hebt met je eigen gevoelens. Ik vertel hier meer over in de blog ‘verbinding met jezelf’.
Lijden
Emotionele pijn is onvermijdelijk. Je kunt het niet voorkomen. Hetzelfde geldt voor chronische pijn en ook voor moeilijke situaties. Soms gebeurt er iets vervelends en is daar niet meteen een oplossing voor. Als je hiermee gaat worstelen, en vast komt te zitten in die worsteling, dan lijdt je aan de situatie.
Lijden ontstaat door jouw verzet tegen de situatie of jouw verzet tegen de emotionele of fysieke pijn. Door te leren om de controle los te laten en veerkrachtig om te gaan met lastige situaties, ervaar je meer regie en vrijheid. Je laat je er niet meer zo sterk door beïnvloeden. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) helpt je om dat te bereiken. In deze blog vertel ik meer over ACT.
Ik help mensen die worstelen met tinnitus (oorsuizen). Ook bij tinnitus is het zo dat je er last van hebt omdat je het geluid weg of zachter wil hebben. Zo ontstaat er een enorm verzet. Je proberen het geluid te controleren. Bijvoorbeeld door steeds afleiding te zoeken, maskeren, of naar oplossingen te zoeken. Misschien ga je situaties uit de weg die wel belangrijk voor je zijn. En zo bepaalt tinnitus jouw keuzes en jouw leven.
Dit zorgt ervoor dat je gaat lijden aan tinnitus.
Gelukkig kun je leren om dit lijden te verminderen door er anders mee om te gaan. Door te leren wennen aan tinnitus, lijdt je er niet meer aan. Je hebt er geen last meer van. Je kunt je leven weer leiden (met korte ei 😉) zoals jij dat wil, zonder beperkingen. Je kunt je weer ontspannen, concentreren en doorslapen.
Lees hier meer over je tinnitusklachten verminderen.
Vormen van lijden: Piekeren
Door te piekeren probeert je brein een oplossing te bedenken en de pijn te verminderen. Piekeren kan helpend zijn, maar je kan ook vast gaan zitten in het piekeren. Je kunt de situatie gaan over-analyseren, of uitvergroten en gaan doemdenken.
Piekeren over de toekomst is altijd ‘invullen’ hoe de toekomst zal verlopen. Je weet niet of datgene waar je bang voor bent, ook zal gebeuren. Het is helpend om jezelf eraan te herinneren dat de toekomst niet bestaat. Je leeft altijd nu. Dit moment, waarin je deze woorden leest, is het moment waarin je leven zich afspeelt. Mindfulness helpt je om meer in het ‘nu’ te zijn. Hier kom ik straks op terug.
Als het piekeren gaat overheersen kun je somberheid, angst, depressie of andere lastige gevoelens gaan ervaren. Je lijdt dan aan de situatie waar je over piekert. Als gevolg daarvan trek je je misschien terug en ga je slechter gaan slapen. Je gaat dan proberen om controle uit te oefenen zodat je de emotionele pijn niet meer hoeft te voelen.
Lees ook de blog over piekeren.
De pijn vermijden (controle)
Je kunt ongemak verminderen door er controle op uit te oefenen. Bijvoorbeeld door het uit de weg te gaan (vermijden). Dit is een schijnveiligheid. Vaak verdoof je jezelf en krijg je er een nieuw probleem bij. Als je je emotionele pijn of tinnitus of andere ongemakken steeds uit de weg gaat, houdt je het probleem in stand.
Voorbeelden van pijn vermijden.
- Zoveel mogelijk bezig te blijven of werken
- Anderen manipuleren, macht uitoefenen op anderen
- Veel uitgaan, feesten
- Dwanghandelingen uitvoeren
- Moeilijke situaties uit de weg gaan
- Tv kijken/netflixen, gamen, of constant op je telefoon zitten
- Eten/snoepen, alcohol of andere drugs gebruiken
- Spullen kopen
- Sporten of extreem gaan diëten
- Een spirituele leefstijl ontwikkelen (ja, dit kan heel gezond zijn, maar het kan ook vermijding zijn 😉
Al deze vermijdingsstrategieën geven het gevoel van ‘controle’. En die controle helpt vooral om op de korte termijn geen pijn te ervaren. Je verdooft jezelf. Op de lange termijn zorgt dit ervoor dat je de pijn in stand houdt en dat je eraan blijft lijden. Want je vermijdt niet alleen de pijn, maar ook jezelf. Je verliest de verbinding met jezelf en met anderen. En dus ook met het leven. Je zet een masker op en je verbergt je onverwerkte pijn achter een hoge muur.
Je kunt jezelf niet meer zijn.
De strandbal
Stel je voor dat jouw pijn een enorme strandbal is die op het water drijft. Het liefst duw je die grote strandbal onder water, zodat je de pijn niet hoeft te voelen. Dat helpt op de korte termijn een beetje, maar het kost ontzettend veel energie. En je bent constant aan het duwen. En zolang al je energie naar het duwen gaat, heb je geen energie meer over om te leven. Je kunt je energie niet voluit richten op de dingen die voor jou belangrijk zijn, zoals de mensen waar je om geeft. En de dingen die jouw leven kleur en betekenis geven.
Je kunt niet voluit leven zolang je je pijn blijft wegduwen.
Dus hoe verminder je het lijden? Door je pijn te erkennen. Door bereid te zijn om de pijn recht in de ogen te kijken. Door het bestaansrecht te geven. Laat de strandbal drijven.
Dit is makkelijk gezegd. Het is een proces. En dat begint bij inzicht in je onbewuste patronen. En bewustwording van je gedachten en emoties. Daarnaast is het helpend om milder te zijn naar jezelf. Door te stoppen met jezelf veroordelen en de lat steeds zo hoog te leggen. Door minder te leren ‘moeten’. Door stil te leren zitten en naar binnen te gaan. Zodat je je gedachten en emoties kunt gaan zien, in plaats van ze uit de weg te gaan.
Mindfulness helpt je om hier een eerste stap in te maken. Lees ook de blog over mindfulness. Bovenaan dit scherm zie je een rode balk (of is het bruin? ;). Als je daarop klikt kun je gratis mindfulness oefeningen downloaden die ik zelf heb ingesproken.
Een belangrijke tip die ik wil geven als jij last hebt van chronische pijn. Weet dat er gespecialiseerde behandelingen voor chronische pijn worden gegeven in revalidatiecentra over het hele land. Vraag aan je huisarts meer informatie of een verwijzing naar zo’n chronische pijnbehandeling. Deze behandelingen halen jouw pijn niet weg, maar leren jou om ondanks je pijn toch je dagelijkse activiteiten en werk te kunnen doen.
Lijden is niet goed of fout
Ik hoop dat na het lezen van deze blog iets duidelijker is geworden wat pijn is en wat lijden is. Ik kan me voorstellen dat dit onderwerp confronterend kan zijn.
Daarom wil ik graag nog even benoemen dat lijden vaak onbewust gebeurt en dat het niet goed of fout is. Het is ook niet dom of stom. Het is een natuurlijke reactie op het ervaren van ongemak en het kan erg lastig zijn om dit soort patronen te doorbreken.
Met het Tinnitus de Baas traject help ik mensen die lijden aan tinnitus. Zodat je je weer kunt concentreren, ontspannen en weer goed kunt slapen. Heb je vragen na het lezen van deze blog? Stuur me gerust een mailtje.
Hartgroet,
