Ons denkvermogen is een wonderlijk instrument dat miljoenen jaren aan evolutie heeft gekost om tot stand te komen. Het vermogen om te kunnen denken heeft ons leven een heel stuk makkelijker en comfortabeler gemaakt. Helaas heeft zoals alles ook het denken een keerzijde en werkt het zich soms tegen ons.
De keerzijde van het denken
Onze hersenen produceren dagelijks tienduizenden gedachten. Het is net één lange stroom van gedachten die soms even onderbroken wordt. Ik noem dit ook wel ‘de gedachtenstroom’. En die begint al wanneer je wakker wordt. Je hoofd gaat vanzelf gedachten produceren over dingen die gebeurd zijn en dingen die gaan gebeuren.
Dat zijn ook precies de twee plekken waar je in gedachten meestal bent: in het verleden of in de toekomst en dus niet in het ‘nu’.
Het is zo normaal en gewoon om constant in gedachten te zijn, dat het niet opvalt. Want bijna iedereen doet dit! We hebben nergens (ook niet op school) geleerd hoe je op een gezonde manier met gedachten en gevoelens kunt omgaan. Bijvoorbeeld wanneer je piekert of depressieve, angstige, sombere, ondermijnende of (zelf)veroordelende gedachten hebt.
We hebben vooral geleerd om heel veel informatie te verwerken en om dingen te doen en te bereiken vanuit het denken.
We leren in de huidige westerse maatschappij dat het belangrijk is wat je hebt of zou moeten bereiken (een goede baan, een partner, een gezin, sociaal netwerk een koopwoning), dat je gezond moet leven, er goed uit moet zien (als je naar reclames en social media kijkt) en dat je ‘gelukkig’ moet zijn (wat iedereen ook lijkt te zijn op social media).
Dit soort normen zorgen ervoor dat we onszelf constant met anderen vergelijken op een ongezonde manier, wat ons juist ongelukkiger maakt.
We realiseren ons niet helemaal dat ‘gelukkig zijn’ niet gaat om wat je hebt of wat je doet. Het gaat om hoe je elk moment beleeft en dat wordt vaak beïnvloed door gedachten en emoties.
Je kunt het leven in het ‘hier en nu’ niet ervaren vanuit het denken en je kunt ook niet voelen vanuit gedachten. Het wordt dus tijd dat we uit het hoofd leren komen en verbinding gaan maken met het ervaren van het leven in het ‘nu’.
De automatische piloot
Soms denk je bewust over iets na, maar de meeste gedachten ervaren we automatisch en onbewust. Die onbewuste en automatische vorm van denken wordt ook wel ‘de automatische piloot’ genoemd.
Ik vergelijk het weleens met autorijden zonder ruitenwissers terwijl het regent. Je ziet de weg en je omgeving wel een beetje, maar niet helder en scherp. De regen is in dit metafoor de hoeveelheid (en kracht of lading) van je gedachten. Hoe sterker je gedachten zijn, des te harder gaat het regenen.
Gedachten hebben een bepaalde “aantrekkingskracht’. Je aandacht wordt er naartoe getrokken. Vergelijk het met zwaartekracht. Dit zorgt ervoor dat je op de automatische piloot niet helemaal met je aandacht bij je directe ervaring (of activiteit) in het ‘nu’ bent.
Herken je de automatische piloot bij jezelf, of ben je juist veel in het hier en nu? Soms is het lastig om dit in te schatten. Vooral als ‘bewustzijn’ of ‘opmerken’ een nieuw thema voor je is. Het kan dan helpen om een klein stukje terug te kijken.
Wanneer was je vandaag voor het laatst volledig met je aandacht bij de activiteit die je op dat moment aan het doen was? Hoe was het om deze activiteit zo met aandacht te doen?
De voor- en nadelen van de automatische piloot
Heeft de automatische piloot ook voordelen? Jazeker! Wij verwerken veel van onze ervaringen op de automatische piloot. Situaties die we hebben meegemaakt spelen we in ons hoofd vaak meerdere keren af.
Piekeren is daar een vorm van (klik hier om naar mijn blog over ‘het nut van piekeren’ te gaan). Dit helpt ons om te begrijpen of ventileren wat er is gebeurt of om het een plek te geven.
Daarnaast kan het ook gewoon lekker zijn om op ‘stand-by’ te staan en even niet helemaal aanwezig te zijn bij wat je aan het doen bent op dat moment.
Wat zijn dan de nadelen van de automatische piloot? Ik heb hieronder een opsomming gemaakt van een aantal nadelen:
- Je ervaart het leven niet helemaal. Je leeft ‘in je hoofd’. In verleden en toekomst. Je rijdt als het ware zonder ruitenwissers door de regen.
- We piekeren ook op de automatische piloot en er zitten veel negatieve gedachten in ons hoofd in de vorm van oordelen naar onszelf (zelfveroordelingen), oordelen naar anderen, zorgen of angst over de toekomst en last hebben van dingen uit het verleden.
- Deze negatieve gedachten kunnen leiden tot angst, verdriet, somberheid, neerslachtigheid, eenzaamheid en depressieve gedachten.
- Dit heeft enorm veel invloed op hoe je het leven ervaart en op hoe je je leven inricht. En omdat dit veelal onbewust gebeurt, is het iets wat je steeds overkomt. Je hebt er geen regie over.
Hoe je uit de automatische piloot komt
Gelukkig is er een manier om uit de automatische piloot komen. Met mindfulness en ACT (lees hier meer over ACT).
Mindfulness is een van de meest krachtige manieren om uit de automatische piloot te komen, verbinding te maken met jezelf en je gevoel en om meer in het ‘nu’ te leven.
ACT helpt je te ontdekken wat je waarden zijn. De dingen die jouw leven betekenis geven. Je leert ook om los te komen van innerlijke strijd tegen tinnitus, gedachten en lastige gevoelens en om acties en keuzes te maken die jou helpen om meer naar jouw waarden te leven.
Jij neemt het roer over en jij bepaalt de koers van jouw leven!
Het resultaat:
- Je krijgt regie over je gedachten, emoties en over de keuzes die je maakt.
- Je krijgt meer zelfwaardering en meer verbinding met jezelf en anderen. Je hoeft niemand meer te zijn. Je hoeft niet groot of sterk meer te zijn. Je kunt eindelijk gewoon helemaal jezelf zijn. Daarin zit alle kracht die je nodig hebt.
- Je leert jezelf beter kennen. Er gaan nieuwe deuren open. Je gaat dingen ontdekken die je al jarenlang doet, maar die je nooit zijn opgevallen. Dit helpt je om te groeien en je innerlijke kracht te vinden.
- Je leeft intenser en je gaat meer van het leven genieten en waarderen.
Wil je graag leren hoe je uit je hoofd of uit het gevecht tegen tinnitus of lastige gevoelens komt? En wil je graag meer verbinding krijgen met jezelf, jezelf sterker en zelfverzekerder voelen en ervaren hoe het is om voluit te kunnen leven?
Wellicht kan ik je hierbij helpen. Neem gerust contact met me op voor vragen of meer informatie.
Hartgroet,
Rizwaan
