De evolutie van ons stress-systeem in het kort
Stress is een toestand waarin je lichaam in de overlevingsmodus staat. Je zenuwstelsel zet met behulp van stresshormonen alles in gang om te zorgen dat je alert bent en jezelf kunt beschermen tegen dreigend gevaar. Om te kunnen overleven is ons lichaam in staat om uit 3 opties te kiezen: vechten, vluchten en bevriezen. Vechten en vluchten wordt door een ander deel van ons zenuwstelsel geregeld dan bevriezen.
Het bevriezen van je lichaam is in onze evolutie (ongeveer 500 miljoen jaar geleden) de eerste overlevingsmodus geweest. Voor veel dieren is dit nog steeds de enige manier waarop zij kunnen reageren op gevaar. Later in onze evolutie heeft ons lichaam (ofja, ons… we waren toen nog geen mensen) aangeleerd om te kunnen vechten of vluchten. En nóg later (ongeveer 200 miljoen jaar geleden) kwam daar een nieuwe lichaamsfunctie bij: het ervaren van veiligheid.
Meestal gaat het bij stress over vechten of vluchten. Het stress systeem wordt vaak het ‘fight-or-flight’ systeem genoemd. Bevriezen is een minstens net zo belangrijke overlevingsfunctie die naar mijn idee onderbelicht is, terwijl we dit waarschijnlijk allemaal weleens ervaren. Misschien bevriezen we zelfs vaker dan dat we vechten of vluchten.
De functie van bevriezen
Door te bevriezen schakelt je zenuwstelsel je beweegfuncties uit. Je verstijft en hebt weinig tot geen controle meer over je bewegingen. Misschien zelfs ook niet meer over je stem. Dit kan in elke situatie gebeuren die je spannend, moeilijk of eng vindt. Bijvoorbeeld wanneer je iets wilt zeggen en dan ineens de bekende black-out krijgt (wat eigenlijk dus bevriezen is).
Ook in andere (bedreigende) situaties kun je bevriezen terwijl je misschien juist wél wilt handelen. Iets zeggen, iets doen, vechten, vluchten… maar dat gaat op dat moment niet. Het effect van bevriezen in bepaalde situaties kan veel invloed hebben op ons leven. Met name bij traumatische ervaringen. Het kan helpend zijn om te begrijpen wat er gebeurt in je lichaam.
Er zijn in dit soort situaties 2 dingen belangrijk om te weten:
1. Je maakt niet zelf de keuze om te bevriezen, deze keuze maakt je lichaam voor jou.
2. Je lichaam doet dit om jou te beschermen, omdat je lichaam merkt dat jij je onveilig voelt.
Misschien is het heel vervelend of onnodig dat dit gebeurt. Bijvoorbeeld als het regelmatig gebeurt en in situaties die niet bedreigend zijn. En al helemaal in situaties waarin je juist wél had willen handelen. Toch heeft het bevriezen wel een waardevolle bijdrage geleverd aan ons bestaan.
Als je zou kunnen nadenken over hoe je wilt reageren in (extreem) stressvolle en gevaarlijke situaties, dan hadden wij het als soort waarschijnlijk niet overleefd. Gelukkig is er een manier om uit de bevries-modus te komen.
Wil je dit graag ontdekken? Ik kan je hier wellicht bij helpen. Stuur me gerust een berichtje voor vragen of meer informatie.
Hartgroet,
